Alegoria Powonienia

Malarz włoski

Włochy, Wenecja, koniec XVI wieku

Płótno, olej

Wys. 91 cm, szer. 114,5 cm

Przekaz z 1969 r.

Literatura: Buszko Eliza, Alegorie zmysłów w sztuce manieryzmu. Alegoria powonienia.  Północna szkoła włoska, ze zbiorów Muzeum Zamoyskich w Kozłówce – konserwacja i atrybucja, [w:] Studenci o konserwacji. Materiały III Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Studentów Konserwacji Zabytków, Toruń 2001, s. 39–69

Alegoria Powonienia jest klasycznym przykładem przedstawienia personifikacji zmysłu węchu – jako młodej kobiety w antycznych szatach z przynależnymi atrybutami – kwiatami i psem. Na płótnie pojawiła się również scena biblijna ze Starego Testamentu – stworzenie Adama, rozgrywająca się w głębi, po prawej stronie postaci pierwszoplanowej.

Obraz powstał jako jedno z pięciu płócien przedstawiających pięć zmysłów. Były one swobodnymi interpretacjami grafik zaprojektowanych przez Martena de Vosa w 1575 roku. Wykonano je w Wenecji, w kręgu malarzy związanych z pracownią Jacopa Tintoretta lub jego syna Domenica.

Na początku XX wieku Alegoria Powonienia znajdowała się na terenie północnej Polski, w prywatnej kolekcji. W tym czasie przeprowadzono również, niezbyt fachowo, konserwację płótna. Podczas II wojny światowej, w nieznanych okolicznościach, obraz trafił do zbiorów Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Prawdopodobnie został odebrany właścicielom przez hitlerowców, w ramach akcji „zabezpieczania dzieł sztuki”. Być może z racji złego stanu zachowania nie został jednak zagrabiony. W 1969 roku zniszczone płótno zostało przekazane do Centralnej Składnicy Muzealnej Ministerstwa Kultury i Sztuki w Kozłówce. W 1973 roku obiekt poddany został konserwacji, a w roku 2000 przeprowadzono kompleksowe prace konserwatorskie, przygotowujące obraz do ekspozycji.

Opr. Katarzyna Kot